نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• مهدی نظام آبادی ¹
• علی اصغر تجری ²
• هادی واسعی ³

¹ دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

² گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

³ گروه حکمت و کلام اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

چکیده

الفاظ قرآن حکیمانه است و با علوم ادبی، حقایقی از آن کشف می شود. پرسش این تحقیق آن است که: «حکمت و آموزه های ادبی سوگند به وقت شب از ماده «لیل» در قرآن کریم چیست؟» با روش توصیفی و تحلیلی، بخشی از این آموزه های برگرفته از علوم ادبی عبارتند از: 1) سوگند به تمام، آغاز، وسط یا پایان شب و شب های دهگانه؛ بیانگر اهمیت مُقسم. 2) فعل «یَغشى» و «یَسر» بیانگر حدوث تدریجی شب. 3) حذف مفعول «یَغشى» گویای تعمیم و مفعول «یَغْشاها» زمین و امور دیگر. 4) «ال» جنس یا عهد در «اللَّیْلِ»(فجر:4) بیانگر جنس شب یا شب معیّن. 5) عطف «اللَّیْلِ» به «لَیالٍ عَشْرٍ» بیان عام بر خاص و عطف به «الْفَجْرِ» بیان امری متضاد. 6) ایجاز به حذف «ی» آخر «یَسْرِ»(فجر:4) بیانگر رسایی سخن؛ ایجاز به حذف عائد در (انشقاق:17) بیانگر عمومیت. 7) نکره آوردن «لَیالٍ‏» بیانگر عظمت و تعیین شب هاى مخصوص. 8) نسبت «غَشی»، «سَجی»، «یَسر» به «اللَّیْل» مجاز عقلی از نسبت فعل یا علت به زمان. 9) «سَجی»، «وَسَق»، «عَسعَس»، «یَسر» استعاره از اموراتی مربوط به شب. 10) «عَسعَس» کنایه از پایان شب. 11) تقابل شب با روز یا شب با صبح؛ بیانگر تفاوت آثار طبیعی یا دو چهره حق و باطل.

کلیدواژه‌ها

• حکمت
• ادبی
• سوگند
• شب
• قرآن کریم

موضوعات

• قرآن