ضوابط تأویل آیات متشابه از دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مبانی نظری اسلام/ دانشکده معارف واندیشه اسلامی/ دانشگاه تهران

2 دانشگاه تهران/ پردیس فارابی

چکیده

از جمله مباحث بسیار مهم در حوزه علوم قرآنی مسئله آیات متشابه ومحکم، چگونگی فهم وتأویل آنها و نیر اینکه علم تأویل در اختیار چه کسی وبا چه شرایطی است می‌باشد. در مورد این که اصولا چرا در قران این گونه آیات وجود دارد دلایل متفاوتی ارائه شده است همچنین روشهای متفاوتی از سوی مفسران قران برای فهم این گونه آیات ارائه شده است.

ملاصدرا به عنوان یک حکیم و مفسر عالی مقام که زیر بنای رفیع فلسفه خود را قران می‌داند علاوه بر دسته بندی ونقد رویکرد قران پژوهان در این خصوص، روشی ویژه در برخورد با این آیات ارائه می‌کندکه بی شباهت به راه روش عرفا نیست. وی معتقد است خداوند هیچ شیء در عالم ماده خلق نکرده است مگر آنکه قبل از آن در عالم معنی نظیری از آن را آفریده است وهیچ چیزی در عالم معنا آفریده نشده است مگر اینکه درعالم بالاتر نظیری دارد. آیات متشابه قران مربوط به اموری است که ریشه درعالم معنا دارد وتأویل آن با ایجاد ارتباط بین الفاظ آیه ومثالهای عالم معنا شکل خواهد یافت.

ملاصدرا رسوخ به معانی باطنی وتأویل آیات را محتاج مقدمات علمی و روحی خاصی می‌داند که در سایه سلوک علمی وتزکیه باطن حاصل می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


The Holy Qur’an.
Amilī, Sayed Haider (1422 AH). Tafsīr alMuhīt al-Azam wa Bahr al-Khadm,
Research by Mousavi Tabrizi, Tehran;
Ministry of Islamic Guidance Printing and
Publishing Organization, third edition.
Ibn Athīr Jazarī, Mubārak Ibn Muhammad
(1988). Al-Nihāya fī Gharīb al-Hadith walAthar, Qom: Ismailian Press Institute, 1367
Ibn Arabī, Mohy al-Din (2001). Tafsir of Ibn
Arabi, Research: Abd al-Wareth
Muhammad Ali, Beirut: Dar al-Kutub al-
‘Ilmiya.
Ibn Fāris, Abul Hasan Ahmad (1979). Mu'jam
Maqāyīs al-Lughah, Research by Mahmoud
Abdulsalam Haroun, Beirut: Dar al-Fikr.
Ibn Manzūr, Muhammad Bin Mukrim (1414
AH). Lisān al-Arab, Beirut: Dar Sadir, 3rd
edition.
Ibn Wahab Abdullah (2003). Tafsīr al-Qur'an
Min al-Jāmi', Research: Morānī, Germany:
Dar al-Gharb al-Islami, first edition.
Abu Ubaidah, Mu'ammar bin Muthanā (1988).
Majāz al-Qur'an, with the efforts of
Mohammad Fouad Sezgin, Cairo: Al-Khanji
Library.
Ash'arī, Abul Hasan Ali (2009). Al-Ibānqh fi alUsul al-Diānah, Cairo: School of Religious
Culture.
Tustarī, Sahl bin Abdullah (1423 AH). Tafsīr
al-Tustarī, Research by 'Uyoun al-Soud,
Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmīyah.
Tahānawī, Mohammad Ali (1996). Kashāf
Istilāhāt 'Ulūm wal-Funūn, Lebanon
Publishing House, Nasherūn, first edition.
Jawharī, Ismail bin Hammād (1990). Al-Sihāh,
Research: Ahmed Abd al-Ghafoor, Beirut:
Dar al-Ilm lil-Malā’īn.
Haqī Bursawī, Ismail (nd). Tafsīr Rūh alBayān, Beirut: Dar al-Fakr.
Rāghib Esfahānī, Hossein bin Muhammad
(1412 HA). Al-Mufardāt fī Gharīb alQur'an, Research: Safwan al-Davoudī,
Damascus: Dar al-Qalam, first edition.
Zubaidī, Mortadā (1965). Tāj al-'Arūs fi Sharh
al-Qāmūs, Beirut: Dar al-Hidāya.
Shirazi (Mulāsadrā). Sadr al-Din (1981). AlHikmat al-Muta’ālīyah fi al-Asfār al-Aqlīya
al-Arba', Beirut: Dar ‘Ihyā al-Turāth al-
‘Arabi, third edition.
Shirazi (Mulāsadrā). Sadr al-Din (1981). Asrār
al-Āyāt, edited by Khajawī, Tehran: Iranian
Wisdom and Philosophy Association, first edition.
Shirazi (Mulāsadrā). Sadr al-Din (1975). AlMabda' wal-Ma'ād, Tehran: Iranian Society
of Wisdom and Philosophy, first edition.
Shirazi (Mulāsadrā). Sadr al-Din (1987). Tafsir
al-Qur'an al-Karim, Researched by
Mohammad Khajawī, Qom: Bidar, second edition.
Shirazi (Mulāsadrā). Sadr al-Din (2017). Three
Philosophical Treatises, edited by Ashtiani,
Qom: Islamic Propagation Office, third edition.
Shirazi (Mulāsadrā). Sadr al-Din (1991).
Commentary on Usul al-Kafi, Edited by
Khajawī, Tehran: Institute of Cultural
Studies and Research, first edition.
Shirazi (Mulāsadrā). Sadr al-Din (1996).
Collection of Philosophical Treatises of
Sadr al-Mutalihīn, Research: Naji Esfahani,
Tehran: Hekmat, first edition.
Shirazi (Mulāsadrā). Sadr al-Din (1984).
Mafātīh al-Ghaib, Qom: Cultural Research
Institute, first edition.
Sadūq, Muhammad Ibn Ali Ibn Bābiwayh
(1414 AH). Beliefs of the Imamiyyah, Qom:
Congress of Sheikh Mofid, second edition.
Saffār Qomī, Muhammad bin Hassan (1404
AH). Basā'ir al-Darajāt, Qom: Ayatollah
Mar'ashi's Library, second edition.
Tabātabā'ī (Allameh). Mohammad Hossein
(1995). Al-Mīzān fī Tafsīr al-Qur'an
[Persian translation: Mousavi Hamdani,
Qom: Islamic Publications Office, fifth
edition.
Tabrisī, Fadl bin Hassan (2010). Majma' alBayān fī Tafsīr al-Qur'an, Tehran: Farahani
Publications, first edition.
Tabarī, Muhammad bin Jarīr (1420 AH). Jāmi'
al-Bayān fī Ta'wīl al-Qur'an, Research:
Muhammad Shaker, Al-Risāla Institute, first
edition.
Turayhī, Fakhreddin (1996). Majma' AlBahrain, Research: Hosseini Ashkouri,
Tehran: Mortazavi.
Arsī Huwayzī, 'Abd Ali (1415 AH). Tafsīr Noor
al-Thaqalain, Qom: Ismailian, 4th edition.
Amid, Hassan (2009). Persian Dictionary,
Qom: Rah Roshd.
Ayāshī, Muhammad bin Masoud (1380 AH).
Tafsīr al-'Ayāshī, Research: Rasouli
Mahalati, Tehran: Al-Matba'at al-‘Ilmīyah,
first edition.
Faker Meybodi, Mohammad (2013). "What is
Muhkam and Mutashābih from the
perspective of Allameh Tabatabai,” Ma’rifat
No. 203, November.
Farāhīdī, Khalil bin Ahmad (1982). Al-'Ayn,
Research: Mehdi Makhzoumi and Ebrahim
Sameraei, Baghdad.
Fayd Kāshānī, Mohammad Bin Shah Mortadā
(1415 AH). Tafsir al-Safi, Research:
Hossein Alami, Tehran: Sadr Library.
Qomī, Ali Ibn Ibrahim (1404 AH). Tafsir alQomī, Research: Musawi Al-Jaza’irī,
Tayyeb, Qom: Dar al-Kitab, 3rd edition.
Qūnawī, Sadr al-Din Muhammad (2002). 'I'jāz
al-Bayan fi Tafsir Umm al-Qur'an,
Research: Ashtiani, Qom: Boostan-e Ketab,
first edition.
Kulaynī, Muhammad bin Ya'qūb (1986). AlKāfī, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyah, 4th
edition.
Kūfī, Furāt Ibn Ibrahim (1410 AH). Tafsīr
Furāt al-Kūfī, Tehran: Ministry of Islamic
Guidance, first edition.
Gonabadi, Sultan Muhammad (1408 AH).
Bayān Al-Sa'āda fī Maqāmāt Al-'Ibāda,
Beirut: Al-'A'lamī Publishing House, second
edition.
A Group of Authors (2015). Islamic
Encyclopaedia, under the supervision of
Sayed Mohammad Kazem Mousavi
Bojnordi, Tehran: Center of Islamic
Encyclopaedia.
Majlisī, Mohammad Bāqir (1403 AH). Bihār
al-Anwār, Beirut: Dar 'Ihyā' al-Turāth AlArabi, second edition.
Moein, Mohammad (2011). Persian Dictionary,
Tehran: New Way Book.
Makarem Shirazi, Nasser and a group of
authors (1995). The Commentary of
Nemooneh, Tehran: Dar al-Kutb al-Islamiya,
first edition.
Najarzadegan, Fathullah (2008). Comparative
Study of the Foundations of Qur'an
Interpretation in the Perspective of Fariqain
(Shi’a and Sunni). Tehran: Samt, 1st Edition.