هم سنجی سویه‌های آگاهی (آنس، أنبأ ، علم و أدری) در قرآن مجید

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

نشانه‌های کلامی یا سویه‌هایی که عهده دار بیان مفهوم هستند؛ به‌ویژه کلماتی که مترادفند و به ظاهر بر مفهومی متشابه دلالت دارند، از موضوعات مورد توجه متن پژوهان آیات قرآنی است، در این باره بررسی واژگانی از شبکه معنایی علم، فقه، نبأ، تنبه، أنس، ذوق، بصیرت، درایت که در معنای دانش و آگاهی به کار رفته اند پژوهشی معناشناسانه می‌طلبد. در این نوشتار از رهگذر توصیف و تحلیل واژگان شبکه معنایی «علم» ، «نبأ» «أنس» و «أدری» محور بحث قرار گرفته و با پژوهشی تطبیقی و مقایسه موارد کاربست این واژه‌ها که معنای آگاهی را می‌رسانند، ظرافت کاربرد این کلمات و زمینه‌های کاربست آن‌ها بیان شده است . از جمله دستاورد این پژوهش آن است که در کلمات به ظاهر مترادف، سویه کلامی انباء مانند أنبأ، نَبِّأ، نبیّ در اخبار از امور غیبی و شایان توجه به کار رفته است و کاربست کلمات مشتق از «درایت» از قبیل» أدری، تدری، در مواردی است که به امور معنوی و حقایقی اشاره دارد که با نگاهی اجمالی یا توجهی سطحی به واقعیت آن پی برده نمی شود. از این رو توصیف یا آگاهی از حقایقی مانند «حاقّة»، «عقبة» و «لیلة القدر» با تعبیر «أدریک» بیان شده‌اند.و مخاطب را به درنگ و تدبر فرا می‌خوانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


The Holy Qur’an.

  1. Bakhtiari, Shahla and Hadih Taqavi (2013 AD) "Semantics of the word "science" in the Mu’allaqāt Sab’ and the Holy Qur'an from the perspective of semantic relations" Researches of Science and Religion, Research Institute of Humanities and Cultural Studies, Year 5, Number 1, Spring and Summer, 2013, pp. 1-20).
  2. Fazeli, Ali Reza, Seyyed Mustafa Mousavi Azam and Mohammad Ali Abbasi (2019 AD) "Word and Existence: The Semantics of the Prophet through Ibn Arabi's Mystical Existentialism" Philosophical Quarterly of Cognition, No. 83.
  3. Ibn Manẓūr, Muhammad bin Mukarram (1414 AH), Lisn al-Arab, research: Mirdamadi, Beirut: Dar al-Fikr.
  4. Iqbali, Abbas (2022 AD) "Reviewing the interpretation of verses from the Holy Qur'an based on the phenomenon of syntactic substitution", Scientific Quarterly of Tafsir Studies 1400, Issue No. 45, University of Qom.
  5. Qasimpour, Mohsen and Abbas Iqbali and Marzieh Salehi (2010 AD) "Study of Synonymous Symbols and Their Analysis in Tafsir Majma’ al-Bayān" Qur'an and Hadith Research Journal, No. 7.
  6. Qomi, Ali bin Ibrahim (1414 AH): Tafsir al-Qami, vol. 2, p. 423, Musavi al-Jaziari research, Qom: Dar al-Kitab.
  7. Rāzī, Fakhriddin Muhammad (1990) Mafātīh al-Ghayb, Dar al-Kutub al-Ilmiyyah, Beirut.
  8. Ṣadūq, Muhammad ibn Ali ibn Babawayh (nd), The Reasons of Shari’a, Najaf: Al-Maktaba al-Haydariya.
  9. Tabataba’i, Seyyed Muhammad Hossein (1417 AH), Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an, Qom: Islamic Publication Office.
  10. Zamakhsharī, Mahmud (1407 AH), Al-Kashshaf an Haqā’iq Qawāmiḍ al-Qur'an, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi.
  11. Iqna and Islam Web site.