چیستی و جایگاه صبر جمیل: نگاهی دو باره به داستان یعقوب

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

صبر جمیل یکی از مفاهیم اخلاقی در فرهنگ و معارف قرآن است. این مفهوم بیانگر مرتبه و درجه‌ای از خویشتن‌داری است. این پرسش مطرح است که صبر جمیل چیست که او درخواست آن را دارد، مگر صبر جمیل اظهار استقامت و پایداری و تحمل سختی‌‌ها نیست، آن هم در سطح پیامبران. در پاسخ به سئوال و اشکال میان مفسران دو نظریه در برابر هم نشسته است: یک نظر می‌گوید کار او برخلاف صبر جمیل نبود و نظر دیگر می‌گوید: باید بپذیریم که حضرت یعقوب در فراق فرزند گم‌شده‌اش، با مظاهری از ناشکیبایی همراه بوده است که با صبر جمیل همخوانی نشان نمی‌دهد. الگوی «صبر جمیل» را در قرآن باید در چگونگی بردباری پیامبرانی چون ابراهیم، ایوب و پیامبر خاتم جستجو کرد. ازاین‌رو گزارش صبر ایشان در قرآن به‌منزلۀ تأیید این شیوه از صبوری و ارائۀ الگوی تمام‌نمای صبر جمیل نیست؛ چراکه در بیان صریح قرآن، مؤمنان در شیوۀ صبر به رفتار پیامبران صاحب ارادۀ محکم (اولو العزم) دعوت شده‌اند که صبر حضرت یعقوب ع در مورد یادشده را نمی‌توان منطبق با آن ارزیابی کرد. این نوشته پس از تبیینی از معنای صبر در لغت و اقوال مفسران و روایات و نظر و ادله این دو قول را با تفسیری از آیات سوره یوسف و بیان نکات لطیف شرح می‌دهد و به داوری و نقد نظربه دوم می‌پردازد و آنچه که میتوان از این داستان الگو گرفت را بیان میکند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • Ahmadi, Babak, 2009 AD, Truth and Beauty, Philosophy and Art Lessons, Tehran, Nashr-e-Markaz, pp. 50-55.
  • Alam al-Huda, Sayyid Morteza, 1998 AD, Amālī al-Murtada, Cairo, Dar al-Fikr al-Arabi.
  • Alam al-Huda, Sayyid Morteza, 1250 AH, Tanzih al-Anbiyāʼ, Qom, Sharif Razi.
  • Amadi, Abd al-Wahid ibn Muhammad, 1410 AH, Ghurar al- Ḥikam wa Durar al-Kalim, edited by Raja'i, Sayyid Mahdi, Dar al-Kitab al-Islami, Qom, v. 2.
  • Amadi, Abd al-Wahid ibn Muhammad, 1987 AD, Taṣnīf Ghurar al-Ḥikam wa Durar al-Kalim, researcher: Drayati, Mustafa, Qom, Islamic Propaganda Office.
  • Ayyashi, Muhammad ibn Mas'ud, 2001 AD, Tafsir (Tafsir al-Ayashi), researcher: Rasooli Mahallati, Hashim, Tehran, Islamic scientific Library.
  • Croce, Bandto, 2002 AD, Generalities of Aesthetics, translated by Fouad Rouhani, Tehran: Scientific and Cultural, p. 185, first edition.
  • Damghani, Hussein Ibn Mohammad, , 1982 AD, Al-Wujuh wa al-Nazā'ir fi Al-Qur'an, Translator: Behrouz, Akbar, Tabriz, Tabriz University.
  • Dehkhoda, Ali Akbar, nd, Dictionary, University of Tehran.
  • Faḍl Ibn Hassan, 1993 AD, Majma' al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an, Nasser Khosrow, Iran, Tehran, third edition.
  • Fakhr Razi, Muhammad ibn Umar, 1420 AH, Al-Tafsir al-Kabir (Mafatih al-Ghayb), third edition, Beirut, Dar Al-Ihya Al-Tarath Al-Arabi.
  • Farahidi, Khalil ibn Ahmad, 1409 AH, Kitab al-Ayn, second edition, Qom, Hijrat publication.
  • Farrā', Yahya ibn Ziad, 1980 AD, Meanings of the Qur'an (Farrā'), second edition, Cairo, Egyptian Public Library.
  • Ghazali, Abu Hamid Muhammad, nd, Reviving the Sciences of Religion, Researcher: Abdul Rahim ibn Hussein Hafiz Iraqi, Beirut, Dar al-Kitab al-Arabi.
  • Haqi Barsawi, Ismail Ibn Mustafa, nd, Tafsir Ruh al-Bayan, Dar al-Fikr, Beirut, first edition.
  • Ibn Ashur, nd, al-Taḥrīr wa al-Tanwīr, Tunisia, Al-Tunisiyah.
  • Ibn Shuʿba Harrani, Hassan Ibn Ali, 1404 AH, Tuhaf al-Uqūl, Editor: Ghaffari, Ali Akbar, Society of Teachers, Qom, v. 2.
  • Ibn Tawūs, Ali ibn Musa, 1414 AH, Al-Malhuf ala Qatl al-Tafuf, researcher: Fars Tabrizian (Hassoun), Dar Al-Uswa for printing and publishing (affiliated to the Endowment and Charity Organization), Tehran, first edition.
  • Jawadi Amoli, Abdullah, 2022 AD, Tasnim (Interpretation of the Qur'an), vol. 45, Esra' Publishing, v. 1.
  • Kulaynī, Mohammad Ibn Ya'qub, 1407 AH,Al-Kafi, Scholars: Ghaffari, Ali Akbar and Akhundi, Mohammad, Tehran, fourth edition, Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
  • Majlisī, Muhammad Baqir, 1402 AH, Bihar al-Anwar, Beirut Dar al-Wafa.
  • Majlisī, Muhammad Baqir, 1404 AH, Mir'at al-'Uqūl, Editor: Rasooli Mahallati, Sayyid Hashim, v. 2, Tehran, Dar al-Kitab al-Islamiyyah.
  • Makarem Shirazi, Nasser, 1992 AD, Tafsir Nemooneh, 10th edition, Tehran, Islamic Books House.
  • Maturidi, Muhammad ibn Muhammad, 1425 AH, Interpretations of the Sunnis, research: Fatima Yusuf al-Khaimi, Beirut, the Institute of the Messenger.
  • Muqātil Ibn Sulaymān, 1423 AH, Tafsir Muqātil Ibn Sulaymān, researcher: Shehata, Abdullah Mahmoud, Beirut, Dar Ihyā al-Turāth al-Arabi.
  • Qurṭubī, Muhammad ibn Ahmad, 1985 AD, Al-Jami' for the rules of the Qur'an, Tehran, Nasser Khosrow.
  • Rāghib Isfahani, Hussein Ibn Mohammad, 1392 AH, Vocabulary of Qur'anic words, researcher: Nadim Mar'ashi, Dar Al-Katib Al-Arabi /, Beirut / Qom.
  • Sadeghi, Mohammad, 1434 AH, Al-Furqan, Beirut, Ṭabrasī, Amir for Printing, Publishing and Distribution, 1st edition.
  • Ṣadūq, Muhammad ibn Ali ibn Babawayh, 1997 AD, Al-Amali, Ketabchi, Tehran, sixth edition.
  • Ṣadūq, Muhammad ibn Ali ibn Babawayh, 2006 AD, Ilal al-Sharāyi', Davari Bookstore, Qom, First Edition.
  • Ṣadūq, Muhammad ibn Ali ibn Babawayh, 1983 AD, Al-Khisal, researcher / editor: Ghaffari, Ali Akbar, Qom, Teachers Association.
  • Sayyid Murtiḍa, Ali ibn al-Husayn, 1431 AH, Tafsir al-Sharif al-Murtiḍa edited by Mousavi, Mujtaba Ahmad, Beirut, Al-Alami for publications.
  • Sayyid Razi, Muhammad ibn Husayn, 1414 AH, Nahj al-Balaghah, researcher / corrector: Saleh, Sobhi, Qom, Hijrat.
  • Suyuṭī, Abdul Rahman Ibn Abi Bakr, 2007 AD, Al-Aklil fi Istinbat al-Tanzil, Dar Al-Kitab al-Alamiya, Publications, Beirut, v: 1.
  • Ṭabarī, Muhammad ibn Jarir, 1412 AH, Jame' al-Bayān fi Tafsir al-Qur'an (Tafsir al- Ṭabarī), Dar al-Ma'refah, Beirut, first edition.
  • Tabataba'i, Mohammad Hussein, 1995 AD, translation of Tafsir al-Mizan, Qom Seminary Teachers Association, Islamic Publications Office, Qom, v. 5.
  • Ṭabrasī, Abulfaḍl, nd, Al-Bayān Complex in Qur’anic Sciences, Correction of Hashem Rasooli Dam, Tehran, Nasser Khosrow Publications.
  • Tha'ālabī, Abū Isḥāq, Al-Kashf and Al-Bayān, research by Abi Muhammad Ibn Ashour, Beirut, Dār Iḥiyā' Al-Turāth, 1st floor, 1422 AH / 2002 AD.
  • Ṭūsī, Khajeh Nasir al-Din, 1982 AD, Descriptions of the Nobles, researcher / editor: Mayel Heravi, Najib, Imam Publications, Mashhad.
  • Ṭūsī, Muhammad ibn Hassan, 1414 AH, Al-Amālī, Qom, first edition.
  • Ṭūsī, Muhammad ibn Hassan, 1407 AH, Tahdhib al-Ahkam, researcher / corrector: Khorasan, etc., fourth edition, Tehran, Islamic Books House.
  • Ṭūsī, Muhammad ibn Hassan, nd, Al-Tibyan fi Tafsir al-Qur'an, corrected: Ameli, Ahmad Habib, Beirut, Dar Al-Ihyā' Al-Turāth Al-Arabi.
  • Will Durant, 1995 AD, The Pleasures of Philosophy. Translated by Abbas Zaryab Khoei. Cultural Publishing Company.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 07 خرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار