اسباب فهم صحیح قرآن کریم از دیدگاه امام خمینی (ره) و علامه طباطبائی(ره)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران. تهران. ایران.

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده اصول دین قم. ایران.

چکیده

شناخت اسباب فهم قرآن برای دستیابی به معارف باطنی آن ضرورت انکار نشدنی دارد . امام خمینی (ره) و علامه طباطبایی دو تن از اندیشمندانی هستند که به این مسئله توجه ویژه نموده اند . این پژوهش در صدد است تا از رهگذر شناسایی اسباب فهم قران از منظر این دو قرآن پژوه برجسته راهکار های عملی برای دستیابی به عمق مفاهیم قرآنی را ارائه دهد . از دیدگاه امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی اسباب فهم به دو دسته اسباب درون متنی و برون متنی فهم قران تقسیم می شوند. اسباب درون متنی که امام خمینی (ره) و علامه طباطبایی مشترکا مورد توجه قرار داده اند عبارتند از توجه به واژگان و قواعد عربی، توجه به تناسب آیات، توجه به انسجام معنایی و ساختاری ( توجه به آیات محکم و متشابه و غررآیات)‌توجه به غرض واحد در سراسر سوره، و توجه به سیاق آیات. اسباب برون متنی فهم قرآن نیز که از کلام امام خمینی (ره)‌و علامه طباطبائی (ره)‌می توان برداشت نمود عبارتند از برخورداری از طهارت باطنی، تدبر در قرآن، توجه به روایات تفسیری و انس با قران کریم .

کلیدواژه‌ها


*قرآن الکریم

  1. ابن منظور، محمدبن مکرم(1414)، لسان العرب، بیروت، دارصادر.
  2. احمد بن فارس، ابوالحسین (1404)، معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
  3. اسلامی، سید حسن (1384)، علامه طباطبائی و دفاع از منزلت عقل، پژوهش دینی، ش11.
  4. ایازی، سید محمدعلی(1414)، المفسرون حیاتهم و منهجهم، تهران، وزارت الثقافة الارشاد الاسلامی.
  5. بابائی، علی اکبر (1394)، قواعد تفسیر قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  6. برقی، احمد بن محمد بن خالد (1371)، المحاسن، تحقیق: جلال الدین محدث، چاپ دوم، قم، دارالکتب الاسلامیه.
  7. بنگری، عبدالله (1380)، روش و مبانی تفسیر اهل بیت (ع)، کارشناسی ارشد، دانشکده اصول دین.
  8. حویزی، عبد علی بن جمعه (1415)، تفسیر نورالثقلین، تحقیق: هاشم رسولی محلاتی، چاپ چهارم، قم، اسماعلیان.
  9. خمینی، روح الله (1374)، صحیفه امام خمینی (ره)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  10. خمینی، روح الله (1378)، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  11. خمینی، روح الله (1385)، چهل حدیث، چاپ سی و هشتم، تهران، موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی (ره).
  12. خمینی، روح الله (1379)، کتاب البیع، موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره).
  13. خمینی، روح الله (1387)، آداب الصلوة، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  14. خمینی، روح الله (بی­تا)، کشف الاسرار، بی جا.
  15. خمینی، روح الله (1377)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، چاپ اول، تهران، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی (ره).
  16. رشید رضا، محمد (1414)، القرآن الحکیم (المنار)، ج 1، بیروت، دار المعرفة.
  17. رضایی اصفهانی، محمد علی (1390)، منطق تفسیر قرآن (1)، مبانی و قواعد تفسیر قرآن، چاپ دوم، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی.
  18. زرکشی، محمد بن بهادر (1410)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت، دارالمعرفة.
  19. السبت، خالد بن عثمان (1417)، قواعد التفسیر جمعاً و دراسه، سعودی، دار ابن عفان.
  20. سبحانی، جعفر (1381)، تهذیب الاصول، ج2، چاپ اول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  21. سیوطی، جلال الدین (1394)، الاتقان فی علوم القرآن، محمد ابوالفضل ابراهیم، ج 3، الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  22. صدوق، محمد بن علی (1404)، عیون اخبار الرضا (ع)، بیروت، اعلمی.
  23. طباطبائی، محمد حسین (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  24. عارفی، خلیل (1398)، استنباط مبانی، روش­ها و قواعد تفسیر قرآن از روایات با محوریت کتاب کافی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث.
  25. عیاشى، محمد بن مسعود (1380)، ‌تفسیر العیّاشی، ج1، چاپ اول، تهران، المطبعة العلمیة.
  26. فاکر میبدی، محمد (1428)، قواعد التفسیر لدی الشیعه و السنه، تهران، المجمع العامی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه (مرکز التحقیات و الدراسات العلمیه).
  27. فاکر میبدی، محمد (1393)، مبانی تفسیر روایی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
  28. القمی، ابی الحسن علی بن ابراهیم (1404)، تفسیر القمی، چاپ سوم، قم، دارالکتاب للطباعه و النشر.
  29. کلینی، محمد بن یعقوب (‌1365)، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
  30. کلینی، محمد بن یعقوب (1369)، اصول کافی، مترجم: سید جواد مصطفوی، تهران، کتابفروشی علمیه اسلامی.
  31. مجلسی، محمد باقر (‌1403)‌، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  32. مظفر، محمدرضا (بی­تا)، اصول الفقه، چاپ پنجم، قم، موسسه النشر الاسلامی (لجماعه المدرسین).
  33. موسوی همدانی، سید محمد باقر (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ی مدرسین حوزه علمیه قم.
  34. نفیسی، شادی (1384)، علامه طباطبائی و حدیث، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
The Holy Qur’an, English Translation by: Pickthall.
Ibn Manzūr, Muhammad ibn Mukrim (1414), LIsān al-Arab, Beirut: Dar Sadr.
Ahmad Ibn Fāris, Abu al-Hussein (1404 AH), Mu'jam Maqāyīs al-Lugha, Research: Abdul Salam Mohammad Haroon, Qom: Maktabat ‘A'lām al-Islāmī.
Ayāzī, Sayed Mohammad Ali (1414 AH), Al-Mufassirūn Hayātuhum wa Manhajuhum, Tehran: Ministry of Islamic Culture and Guidance.
Khomeini, Ruhollah (1995), Sahifa of Imam Khomeini (RA), Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA).
Khomeini, Ruhollah (1999), Interpretation of Surah Hamad, Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA).
Khomeini, Ruhollah (2006), Forty Hadiths, Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA), Thirty-Eighth Edition.
Khomeini, Ruhollah (2000), Kitāb al-Bay', Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA).
Khomeini, Ruhollah (2008), Ādāb al-Salāt, Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA).
Khomeini, Ruhollah (nd), Kashf al-Asrār, Np.
Khomeini, Ruhollah (1998), Explanation of the Hadith of the Soldiers of Wisdom and Ignorance, Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA).
Rashid Reza, Muhammad (1414 AH), Al-Qur'an Al-Hakim (Al-Manār), vol. 1, Beirut: Dar Al-Ma'rifah.
Zarkashī, Mohammad Ibn Bahādor (2012), Al-Burhān fī 'Ulūm Al-Qur'an, Research: Mohammad Abolfazl Ibrahim, vol. 1, Beirut: Dar al-Ma'rifah.
Sobhānī, Ja'far (2002), Tahdhīb al-'Usūl, vol. 2, Tehran: Institute for Organizing and Publishing the Works of Imam Khomeini (RA).
Suyūtī, Jalal al-Din (1394 AH), Al-'Itqān fī 'Ulūm Al-Qur'an, Research: Muhammad Abu al-Fadl Ibrahim, vol. 3, Cairo: Al-Hay’at al-Misrīyah al-‘Āma lil-Kitāb.
Sharīf Razī, Muhammad ibn Hussein (1414 AH), Nahj al-Balāghah, Sobhī Sāleh's Version, Qom: Hijrat.
Tabātabā'ī, Mohammad Hussein (1417 AH), Al-Mīzan fī Tafsīr Al-Qur'an, vol. 3, Qom: Islamic Publications Office, Qom Seminary Teachers Association.
Ayāshī, Mohammad Ibn Massoud (2001), Tafsīr Al-'Ayāshī, vol. 1, Tehran: Scientific Press.
Kulaynī, Mohammad Ibn Ya'qūb (1986), 'Usūl al-Kāfī, vol. 8, Tehran: Dar al-Kutub al-Islāmīya.
Majlisī, Mohammad Bāqir (1403 AH), Bihār al-'Anwār, vol. 35, Beirut: Dar 'Ihyā' al-Turāth al-Arabī.
Nafisi, Shadi (2005), Allameh Tabātabā'ī and Hadith, Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Islami, Seyed Hassan (2005), "Allameh Tabātabā'ī and Defending the Dignity of Reason", Religious Research 11.