تأثیر گسست لغت‌نامه‌نویسی (دوقرن‌اول‌هـ.ق) بر قطعیت تفسیر کنونی قرآن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث قم. ایران

چکیده

اجتهاد از قرآن و حدیث، می‌تواند دو رویکرد داشته باشد: یک: شرایطی که اشخاص برای رسیدن به مرحله و قوۀ اجتهاد نیاز دارند. دو: شرایطی که مجتهدین برای اجتهاد در متن دینی با آن روبرو می‌شوند؛ یعنی، وجود یا عدم وجود زمینه امکان اجتهاد قطعی از متن دینی است. اجتهاد سالم و قابل قبول، باید شرایط هر دو رویکرد را به طور کامل دارا باشد؛ و خلل در هر کدام از این شرایط، می‌تواند قطعیت اجتهاد دینی را تحت الشعاع قرار دهد. تفسیر کنونی گزاره‌های قرآن و حدیث، مآلاً متکی به اجتهاد لغت‌نامه نویسان دو قرن بعد از حیات پیامبر(ص) می‌باشند. بنابراین، با وجود این گسست تاریخیِ لغت و نبود لغت‌نامه‌های متعدد هم‌عصرِ پیامبر(ص)، هیچ الزامی وجود ندارد که اجتهاد لغوی دو قرن بعد از پیامبر(ص)، که اکنون مورد استفاده ماست، با واقع معنوی زبان صدر اسلام یکی باشد. پس، حتی اگر مجتهدین متون دینی در اجتهاد شخصی خود به راه صواب باشند، چون شرایط تفسیرِ متن مهیا نیست؛ تفسیر کنونی متن و گزاره‌های قرآن و حدیثِ آنها، اساساً قطعیت ندارند؛ و حداکثر، می‌توانند ظنی ‌باشد

کلیدواژه‌ها


Abdul Bāqī, Muhammad Fuʿād (1364).
Dictionary for the words of the Holy
Qurʼan. Tehran: Offset printing.
Abu Zayd, Nasr Hamed (2003). The
Meaning of the Text. translated by Morteza
Kariminia. Tehran: New Design.
AkhundKhorasani, Mohammad Kazem
(1409). Kifāyat al-Usūl. Qom: Al al-Bayt
Institute.
Āmulī al-Jaba’ī, Ali ibn Ahmad (2002).
Al-Rawḍa al-Bahīyyah fi Sharh al-Lum’ah
al-Damishqīyah. Qom: Our reason.
AmuliNabati, Ali Ibn Muhammad (nd).
Al-Sirat Al-MustaqimilaMustahaqi alTaqdim. Muhaqiq Mikhail. Najaf: AlMaktab al-Haydariyah.
Ansari, Morteza (1428). Farāʿid alUsūl. Qom: Islamic Thought Association.
Ansari, Morteza (1414). Rasā’il. Qom:
Islamic Thought Association.
Baha'i (nd). Jami’ Abbasi. Qom:
Islamic Publishing
Bahr al-Ulum, Muhammad (1412).
Ijtihad of principles and rulings. Beirut:
Dar al-Zahra.
Bahrani, Yusuf Ibn Ahmad (1405). AlHadā’iq Al-Nādhirah. Qom: Islamic
Publishing Foundation.
Balāghī, Mohammad Jawad (nd). Ālāʿ
al-Rahman. Qom: Maktab al-Wajdani.
Beheshti, Mohammad Hossein (2011).
The method of understanding the Qur'an.
Tehran: Rozaneh.
Darwīsh, Abdullah (nd). Al-Ayn for Khalil
ibn Ahmad Al-Farāhīdī. Baghdad Press.
Farāhīdī, Khalil (nd). Al-Ayn. Taḥqīq
Al-Makhzūmī. Baghdad: Dar al-Rashid.
Firouzabadi, Mohammad Ibn Ya’qub
(nd). Basā’ir. Beirut: Najjar Press.
Al-Gharawi al-Isfahani, Muhammad
Hussein (1995). Nihāyah al-Dirāyah fi
Sharh al-Kifāyah. Qom: Sayyid al-Shuhada
(AS) Institute.
Hillī, Hassan Ibn Yusuf (1998). Taḥrīr
al-Aḥkām al-Sharīʽah. Qom: Imam Ṣādiq
(AS) Institute.
Hillī, Ja'far ibn Hassan (nd). Maʿārij alUsūl. Qom: Al al-Bayt.
ــــــــــــــــــــــــــــــ) nd). Sharāyiʿ
al-Islam. Qom: Ismaili.
Hosseini Shah Abdul Azimi, Hussein
Ibn Ahmad (1984). Tafsir Athnā ’Ashari.
Tehran: Miqāt.
Ḥurr Āmulī, Muhammad ibn Hassan
(1414). Wasail al-Shia. Qom: Al al-Bayt.
Ibn Arabī, Muhammad ibn Abdullah
(1408). Aḥkām al-Qurʼan. Beirut: Dar alJail.
Ibn Fāris (1404). Muʿjam Maqāyis alLughah. Qom: Islamic Media School.
Ibn Hamid, Saleh Ibn Abdullah (1426).
Naḍr al-Naʼīm. Jeddah: Dar al-Wasīlah.
Ibn Sina, Hussein Ibn Abdullah (2015).
Alāʼī Encyclopedia. Tehran: Mulā.
Isfahani, Mohammad Hussein (1404).
Al-Fuṣūl Al-Gharawiyyah. Qom: Dar AlIhyā Al-Ulum Al-Islamiyah.
Janati, Mohammad Ibrahim (1991).
Sources of Ijtihad (from the perspective of
Islamic religions). Tehran: Kayhan.
Jaṣṣās (1405). Ahkām al-Qurʼan.
Beirut: Dar al-Ihyā.
Jawādī Āmulī, Abdullah (2014). The
Discipline of the Qur'an from Distortion.
Qom: Isrāʼ.
Jazāyeri, Mohammad Ja'far (1413).
Muntahī al-Dirāyah fi Tawḍīḥ al-Kifāyah.
Qom: Dar al-Kitāb.
Jaziri, Abdul Rahman (1424).
Jurisprudence on the four religions. Beirut:
Dar al-Kitāb.
KashefiSabzevari, Hossein (nd),
Jawāhir al-Tafsir. Tehran: Written Heritage
Publishing Office.
Khalil Ibn Ahmad (1409). Al-Ayn.
Muhaqiq Makhzūmī. Qom: Dar al-Hijra
Institute.
Khoei, Abu al-Qasim (1408). Al-Bayan.
Beirut: nn.
ــــــــــــــــــــــــــــــ) nd). Al-Bayān
Fi Tafsir Al-Qurʼan. Qom: Institute for the
Revival of the Works of Imam Al-Khoei.
ــــــــــــــــــــــــــــــ) 1413). Miṣbāḥ
al-Usūl. Qom: Davari.
ــــــــــــــــــــــــــــــ) 1991). AlTanqīh Fi Sharh Al-Urwat Al-Wuthqa.
Qom: Al-Hadi.
ــــــــــــــــــــــــــــ) 2008). translation
of Al-Bayan. Qom: Dar al-Thaqalayn.
Khomeini, Ruhollah (2002). Taḥrīr alWasīlah. Qom: Dar al-Ilm.
Kulaynī (nd). Uṣūl Kāfī. translated by
Seyyed Jawād Mustafawī. Tehran:
Islamiyah.
Majlisī, Muhammad Bāqir (nd). Bihār
al-Anwār. Beirut: Al-Wafā.
Makarem Shirazi, Nasser (1428).
Anwār al-Usūl. Qom: School of Imam Ali
ibn Abi Ṭālib (AS).
Ma’refat, Mohammad Hadi (2006).
Qur’anic Sciences. Qom: Yaran, Qom.
ــــــــــــــــــــــــــــــ) 1428). AlTamhīd Fi Ulūm al-Qurʼan. Qom: AlTamhīd.
Mirza Qomi, Abolghasem ibn
Mohammad Hassan (1999). Qawānīn alUṣūl. Qom: Tehran: Islamiyah.
Mousavi Khomeini, Seyyed Ruhollah
(2005). Risālah al-Ijtihad wa al-Taqlīd.
Tehran: Publication of Imam's Works.
Mughniyeh, Muhammad Jawād (nd).
Uṣūl al-Fiqh fi Thawbah al-Jadid. Beirut:
Dar al-Jawād.
Muẓaffar, Mohammad Reza (nd). AlManṭiq. Np: Dar Al-Ta’āruf.
Nā’īnī, Muhammad Hussein (2019).
Manīyah al-Ṭālib. Qom: Teachers
Association.
Naṣār, Hussein (1408). Al-Muʿjam alArabī. Cairo: Dar al-Miṣr.
Nouri, Hussein (1292). Faṣl al-Khaṭṭāb.
Lithography. Najaf: nn.
Ostadi, Kazem (2016). An Introduction
to the Philosophy of Calligraphy. Qom:
Author's Publishing.
ــــــــــــــــــــــــــــــ) 2022). Effect
of lexical ijtihad on the ijtihad of jurists
from religious texts. Qom: nn.
ــــــــــــــــــــــــــــــ) 2016). History
of Calligraphy. Qom: Author's publication.
ــــــــــــــــــــــــ) 2015). Relationship
between Reading Differences and Qurʼan
Distortion. Qur’anic Research. Vol. 1,
spring.
Qutbuddin Rāzī, Muhammad ibn
Muhammad (2005). Taḥrīr al-Qawāʿid alMantiqiyah fi Sharh Risālah al-Shamsiyah.
Qom: Bidar.
Biannual Journal Quran and Religious Enlightenment, VOl.3, NO.1 159
Rāghib Isfahani, Hussein Ibn
Muhammad (nd). Al-Mufradat Fi Gharīb
al-Qurʼan. Beirut: Published by Sayyid
Kilani.
Rashid Reza, Muhammad (1990). AlManār. Egypt: The Egyptian Public
Library.
Rāzī, Abulfutuh (nd). Tafsir Rūh alJanān. Tehran: Islamic Press.
Rāzī, Fakhruddīn (nd). Mafātīḥ alGhayb Tafsir Kabīr. Cairo: Qom offset
printing.
Ricoeur, Paul (1994). Life in the World
of Text. translated by Babak Ahmadi.
Tehran: Center Publishing.
Sadūq, Muhammad ibn Ali (1404).
Uyūn Akhbār al-Reza (AS). Beirut: AlA’lamī.
Sarami, Saifullah (1999). The position
of the Qur'an in inferring rulings. Qom:
Book Garden.
Shakir, Mohammad Kazem (2009).
Rooting for Interpretive Differences.
Ṣaḥīfah Mubīn. no. 23.
Shariatmadari, Hamid Reza (2003).
Secularism in the Arab World. Qom.
Suyūṭī, Abdul Rahman Ibn Abi Bakr
(1421). Al-Itqān Fi Ulūm al-Qurʼan. Beirut:
Dar Al-Kitāb al-Arabī.
Tabataba’i, Mohammad Hussein
(1417). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Qurʼan.
Society of Teachers. Qom. Also: the same.
Beirut: Scientific Institute.
ــــــــــــــــــــــــــ) nd). Margin of
Al-Kifāyah. Qom: Allameh Tabataba’i
Scientific and Intellectual Foundation.
Ṭabrasī, Faḍl Ibn Hassan (1981).
Majma' al-Bayān. Tehran: Farahani.
Talmoon, Raphael (1999). Al-Ayn
Khalil Ibn Ahmad Book. Danesh
Publishing. Vol. 4. Winter.
Zarkashī, Badruddin (1416). Al-Burhan
Fi Tafsir Al-Qurʼan. Tehran: Bi’thah Foundation.
Zubaydī, Abu Bakr Muhammad ibnHassan (1424). Understanding the False
Truth in the Book of Al-Ayn. Damascus:Dar al-Baath.ـــــــــــــــــــــــ) 1998). Encyclopediaof the Holy Qurʼan (vol. 8, entry of
jurisprudential interpretation). Qom:
Islamic Propaganda Office.ــــــــــــــــــــــــــــــ) 1990). Great
Islamic Encyclopedia (Vol. 3, entry of Ibn
Durustawayh). Tehran: The Great Islamic
Encyclopedia Center.