تحلیل انتقادی دیدگاه خاورشناسان درباره نسخ با تکیه بر نگاه علامه طباطبایی در «المیزان» (بررسی تطبیقی نگاه «بلاشر»، «ریچارد بل»، «جان برتون»، «جرجیس سال»، «نولدکه» «گلدزیهر» و «علامه طباطبایی»)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه پیام نور استان قزوین ،ایران.

چکیده

فهم و برداشت نادرست یا عدم احاطه خاورشناسان بر مفهوم و معنای نسخ و اینکه آن را به منزله اصلاح اشتباه گرفته اند و یا نوعی ویراست و غلط گیری پنداشته اند آنان را به این نتیجه غلط رسانده است که قران مورد تحریف واقع شده است .یعنی در مدت بیست وسه سالی که به تدریج بر پیامبر وحی نازل شد ه است با نزول ایات ناسخ ،فرایند اصلاح وویراست آیات قران توسط پیامبر تحت عنوان نسخ صورت می پذیرفته است که لازمه اش تحریف قران است ودر این میان ، پدیرش نسخ تلاوت از سوی برخی از اهل سنت ، مستند این برداشت خاورشناسان ، شده است. در این تحقیق که با رویکرد توصیفی- تحلیلی نگاشته شده ، ضمن مرور نظرات خاورشناسانی مانند بلاشر و دیگران پیرامون نسخ، به بیان دیدگاه مفسران شیعه و اهل سنت پرداخته شده و اثبات شده که بر خلاف برداشت خاورشناسان، نسخ به معنای اصلاح یا تغییر حکم ونوعی ویراست نیست ،بلکه همان گونه که بزرگان و دانشمندان شیعه گفته اند به معنای پایان زمان حکم و مصلحت است و صرفا در چند آیه معدود مصداق دارد. علاوه بر آن از نظر علمای شیعه و محققان اهل سنت، نسخ تلاوت صحیح نیست و در قرآن واقع نشده است زیرا مستلزم تحریف قران است.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • ابن اثیر،علی بن محمد؛ (1427 ق)،اسدالغابه فی معرفه الصحابه؛ بیروت، دارالکتاب العربی.
  • ابن حزم، ,ابى عبدالله محمد ،(1406 ق)الناسخ و المنسوخ؛ تحقیق: عبدالفخار سلیمان البنداری ، بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ اول.
  • ابنسعد، محمد؛(1405 ق)، الطبقاتالکبری؛ بیروت:داربیروت.
  • ابنمنظور،محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دارالفکرللطباعةوالنشروالتوزیع و دارصادر، بی‌تا.
  • بل، ریچارد؛ (١٣٨٢ش)، درآمدی بر تاریخ قرآن، بازنگریویلیام مونتگمری وات؛ مترجم:بهاءالدینخرمشاهی؛قم:سازمان اوقات و امور خیریه.
  • در آستانه قران ،بلا شر،رژی؛ (١٣٧۴ ش)، ، مترجم: محمود رامیار؛تهران:دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • بلاغی، محمدجواد، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، بی‌جا: مکتبه الوجدانی.، بی تا
  • جوان آراسته، حسین؛ (1384 ش)، درس‌نامه علوم قرآنی، قم:بوستان کتاب، چاپ هشتم.
  • جوانآراسته،حسین؛(١٣٨٠ ش )، درس‌نامه علوم قرآنی سطح  ٢؛ قم: بوستانکتاب.
  • خویی،سید ابوالقاسم؛ (1371 ش)،البیان فی تفسیر القران؛ قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی.
  • خوئی، سید ابوالقاسم،(1374 ش)، البیان، ترجمه محمد صادق نجمی و هاشم زاده هریسی،تهران: وزارت ارشاد.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ بی‌تا ،مفردات ألفاظ القرآن؛ محقق:صفوان عدنان داوودی؛ بیروت و دمشق:دارالقلم،.
  • رضوان،عمربن ابراهیم، (1413 ق)، آراءالمستشرقین حول القران الکریم وتفسیره؛ الطبعه الاولی، ریاض: دارطیبه.
  • زرقانی،محمدعبدالعظیم؛ بی‌تا.،مناهل العرفان فی علوم القرآن؛بی جا: دارالاحیاء الکتب العربیه،
  • سبحانی تبریزی، جعفر؛( 1390) الـمناهج التفسیریة فی علوم القرآن؛ قم: موسسه امام صادق (ع)، چاپچهارم
  • سمرقندی،نصربن محمد؛ بحر العلوم،بیروت: دارلکتب العلمیه، بی‌تا.
  • علم الهدی،سید مرتضی؛ ا(1346 ش)، لذریعه فی اصول الفقه؛تحقیق و تصحیح: ابوالقاسم گرجی، تهران: دانشگاه تهران،.
  • طباطبایی، سید محمدحسین؛(۱۳۷۴ ش) المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  • طبرسی، فضل بنحسن،(1٣٧٢ ش)، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران:ناصرخسرو .
  • تاریخ طبری ،طبری، احمدبن جریر، (1363 ش)، ،ترجمه ابو القاسم پاینده، تهران: اساطیر.
  • طریحی، فخر الدین بن محمد،(١٣٧۵ ش)، مجمع االبحرینمحقق: احمدحسینی اشکوری، تهران:مرتضوی .
  • طوسی،محمد بن حسن، ال التبیان، بی جا، بی تا
  • حقایقی مهم پیرامون قرآن کریم ،عاملی، جعفر مرتضی،(1375) ، ترجمه ، حسناسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی
  • فخر رازی، محمد بن عمر، بی‌تا،التفسیر الکبیر، بیروت: دار احیاء التراث العربی،
  • فراهیدی، خلیل بن احمد،(1410 ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
  • مشکینی، میرزا علی،،(1374 ش)، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثهاقم: دفتر نشر الهادی.
  • مصطفوی،حسن،(١٣٧۴ ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم ،تهران:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی .
  • مظفر، محمد رضا، اصول فقه، قم: موسسه النشر الاسلامی، بی‌تا.
  • معارف، مجید،در آمدی برقران پژوهی خاورشناسان وآسیب شناسی آن ،فصلنامه «پژوهشهای دینی»، شماره 9
  • معرفت، محمد هادی،(1388 ش)، التمهید فی علوم القرآن، قم: موسسه النشر اسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  • مفید، محمد بن محمد بن نعمان، (۱۳۷۲) مختصر التذکرة فی أصول الفقه، قم: کنگره شیخ مفید.
  • تاریخ القرآن ،نولدکه، تیودور،(2000 م) ، ترجمه جورج تامر، بی جا: دارالنشر
  • Burton,john,Encyclopedaof the Quran,Abrogation,Voll,Pll.
  • john burton. The collection of the quran. Encyclopaedia of the quran.vol.1 P15.
  • TH.DIJKEMA,P.J.BEARMAN AND MMESNURIT,THEencyclopedia of Islam,Vol7,p1011.
The Holy Qur’an.
Ibn Athir, Ali Ibn Muhammad(1427). The lion of the forest to know the companions. Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi.
Ibn Hazm(1406). the abrogated and the obsolete. Research: Abdul Fakhar
Suleiman Al-Bandari. first edition. Beirut: Dar al-Kitab al-Almiya.
Ibn Sa'd, Muhammad(1405). Great classes. Beirut: Dar Beirut.
Ibn Manzoor, Muhammad ibn Makram(nd). Arabic language. Beirut: Dar al-Fikr for printing, publishing, distribution and publishing house.
Bell, Richard(1382). An Introduction to the History of the Qur'an. Revised by William Montgomery Watt. Translator: Baha'u'llah Khorramshahi. Qom: Endowment and Charity Organization.
Blasher, Reggie(1374). On the Threshold of the Qur’an. Translator: Mahmoud Ramyar. Tehran: Islamic Culture Publishing Office.
Balaghi, Mohammad Javad(nd). Alaa Rahman fi Tafsir Al-Qur’an. Unplaced: Maktab Al-Wajdani
Javan Arasteh, Hussein(2005). Textbook of Qur’anic Sciences. 8th edition. Qom: Book Garden.
Javan Arasteh, Hussein(1380). Textbook of Qur’anic Sciences Level 2. Qom: Book Garden.
Khoei, Seyed Abolghasem(1371). Statement in the interpretation of the Qur'an. Qom: The Imam al-Khoei Monuments Revival Foundation.
Khoei, Seyed Abolghasem(1374). Al-Bayan. translated by Mohammad Sadegh Najmi and Hashemzadeh Harisi. Tehran: Ministry of Guidance.
Ragheb Isfahani, Hussein Ibn Mohammad(nd). Vocabulary of Qur’anic words. Researcher: Safwan Adnan Davoodi. Beirut and Damascus: Dar al-Qalam.
Rezwan, Omar Ibn Ibrahim(1413). Orientalist views on the Holy Qur’an and commentary. First edition. Riyadh: Darotayeba.
Zarqani, Mohammad Abdul Azim(nd). The sources of mysticism in the sciences of the Qur'an. unplaced: Dar Al-Ahya Al-Kitab Al-Arabiya.
Sobhani Tabrizi, Jafar(nd). Interpretive methods in Qur’anic sciences. Qom: Imam Sadegh (AS) Institute.
Samarkandi, Nasrban Mohammad(nd). Bahr al-Ulum. Beirut: Dar al-Kitab al-Ulmiya.
Seyed Morteza(1346). Knowledge in the principles of jurisprudence. Research and correction: Abolghasem Gorji. Tehran: University of Tehran.
Tabātabā’ī, Seyed Mohammad Hossein(1374). Al-Mizan Fi Tafsir Al-Qur’an. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Society of Seminary Teachers.
Tabarsi, Fadl Ibn Hassan(1372). Majma 'al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an. Tehran: Nasir Khosrow.
Tabari, Ahmad Ibn Jarir(1363). Tabari’s History. translated by Abu Al-Qasim Payende. Tehran: Asatir.
Tarihi, Fakhruddin bin Mohammad(1375). Majmaol-Bahrain. Researcher: Ahmad Hosseini Eshkevari. Tehran: Mortazavi.
Tusi, Muhammad ibn Hassan(nd). Al-Tibyan. Unplaced: unnamed.
Ameli, Jafar Morteza(nd). Important Facts About the Holy Qur’an. Translator: Hassan Eslami. Qom: Islamic Publications Office.
Fakhr Razi, Muhammad ibn Umar(nd). Al-Tafsir Al-Kabir. Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.
Farahidi, Khalil Ibn Ahmad(1410). Kitab Al-Ain. Qom: Hijrat Publishing.
Meshkini, Mirza Ali(1374). Eslahat-al-osol va Moazame Ebhasoha. Qom: Al-Hadi Publishing Office.
Mostafavi, Hassan(1374). Research on the Words of the Holy Qur’an. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.
Muzaffar, Mohammad Reza(nd). Principles of Jurisprudence. Qom: Islamic Publishing Institute.
Maaref, Majid(1384). Quarterly Journal of "Religious Studies". Introduction to Qur’anic Studies of Orientalists and Its Pathology. No. 9.
Ma'rifat, Mohammad Hadi(1388). Al-Tamhid Fi Uloom Al-Qur’an. Qom: Islamic Publishing Institute for Teachers Association.
Mufid, Muhammad ibn Muhammad ibn Numan(nd). Summary of remembrance in the principles of jurisprudence. researcher: Mahdi Najaf. Qom: Sheikh Mufid Congress.
Noldeke, Theodore(2000). History of the Qur'an. translation and effort: George Tamer. unplaced: George Almaz Publishing House.
Burton, john. Encyclopedia of the Qur’an. Abrogation. Vol l. Pll.
John burton. The collection of the Qur’an. Encyclopedia of the Qur’an.vol.1 P15.
F.TH. DIJKEMA, P.J. BEARMAN AND MMESNURIT. THE encyclopedia of Islam. Vol 7. p1011.
Suyūtī, Jalāluddīn(1404). Al-Durr Al-Manthūr fī Tafsīr Al-Mathūr. Qom: Library of Ayatollah Mar'ashi Najafi.
Sheikh Sadūq, Muhammad(nd). Man Lā Yahduruh al-Faqīh. Qom: Boostan Publications.
Feyz Kāshānī, Mullah Mohsen(1406). Al-Wāfī, Isfahan: Amir Al-Mo’menin Ali (AS) Library Publications.
Will Durant(nd). Qassat al-Hadārah. Translated by Muhammad Badran. Al-Arabi States University: np.