Citing and Evaluating Abdolkarim Soroush's Doubt about the Prophet's (PBUH) Active and Central Role in the Process of Revelation and Its Critique from the Perspective of Allamah Ṭabāṭabāʼī

Document Type : The scientific research paper

Author

Assistant Professor, Qom University of Holy Quran Sciences and Education, Qom, Iran.

10.30473/quran.2025.74349.1319

Abstract

The issue of the nature of revelation and the position of the Prophet of Islam (PBUH) in the process of receiving and communicating it is one of the most important issues in the philosophy of religion and Islamic theology, which has always been a point of convergence for traditional and modern viewpoints. Abdolkarim Soroush, relying on hermeneutical principles, the psychology of religion, and religious empiricism, has proposed a theory that considers the Prophet not merely a passive recipient, but a central agent in the production of revelation. This viewpoint has significant consequences for understanding the nature of the Quran, the position of prophethood, and the concept of revelation. In contrast to this view, Allamah Ṭabāṭabāʼī, relying on transcendent philosophy, offers a theory based on which revelation is a trans-human reality, independent of the Prophet's mind, and its reception is of the type of presential knowledge and spiritual intuition. This article, using a descriptive-analytical method and a comparative approach, compares the epistemological and ontological foundations of these two viewpoints and attempts to critique Soroush's theory from the perspective of Islamic philosophy, especially the interpretive and theological views of Allamah Ṭabāṭabāʼī. In the process of analysis, the methodological differences between the two intellectual systems are first explained, and then the internal coherence of both theories is evaluated by examining Quranic, interpretive, and rational sources. The results of the research show that Soroush's view, due to its neglect of the ontological levels of revelation and its ambiguity in the relationship between human experience and divine speech, is not consistent with Quranic principles and the interpretive system of Islamic tradition. In contrast, Allamah Ṭabāṭabāʼī's theory has greater conceptual coherence, the support of religious texts, and deeper philosophical grounding, and is able to provide an intra-religious and rational answer to the questions of religious modernity.

Keywords

Main Subjects

Article Title [Persian]

تحلیل و ارزیابی شبهه دکتر سروش درباره نقش فاعلی و محوری پیامبر (ص) در فرآیند وحی و نقد آن از منظر علامه طباطبایی

Author [Persian]

  • محمد اکبری
استادیار، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران.
Abstract [Persian]

مسأله وحی و نقش پیامبر اسلام (ص) در دریافت و ابلاغ آن، از مباحث بنیادین علوم قرآنی و کلام اسلامی است. دکتر عبدالکریم سروش با ارائه نظریه‌ای جدید، مدعی است که پیامبر (ص) در شکل‌گیری و پردازش وحی نقش فاعلی داشته و وحی را امری درون‌ذهنی و متأثر از تجربه نبوی می‌داند. این دیدگاه با مبانی وحیانی و تفسیری سنتی در تعارض است. در مقابل، علامه طباطبایی وحی را حقیقتی فرابشری و مستقل از ذهن پیامبر (ص) می‌داند که مستقیماً از سوی خداوند نازل شده است. روش تحقیق این مقاله، توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است. ابتدا نظریه دکتر سروش بررسی شده، سپس مبانی قرآنی و تفسیری علامه طباطبایی تحلیل و در نهایت، این دو دیدگاه مقایسه شده‌اند. استناد به منابع تفسیری، روایی و تاریخی نشان می‌دهد که نظریه دکتر سروش از نظر مبانی قرآنی دچار اشکالات اساسی است. آیات متعددی همچون «إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْی یوحَی» (نجم/ ۴) و «نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ» (شعراء/ ۱۹۳) صراحتاً وحی را کلام الهی و مستقل از ذهن پیامبر (ص) معرفی می‌کنند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نظریه سنتی وحی که توسط علامه طباطبایی مطرح شده، از استحکام بیشتری برخوردار بوده و با مستندات قرآنی و تفسیری تطابق کامل دارد. در مقابل، دیدگاه دکتر سروش، که وحی را پدیدهای بشری میداند، نه تنها فاقد پشتوانه قرآنی است، بلکه با فهم تاریخی و سنت تفسیری مسلمانان نیز ناسازگار بوده و ازاین‌رو مردود است.

Keywords [Persian]

  • وحی
  • پیامبر اسلام
  • نظریه دکتر سروش
  • علامه طباطبایی
  • نقش فاعلی پیامبر

References

Ahmadi, R. (2014 AD/1393 SH). Phenomenon of Revelation from the Viewpoint of Allamah Ṭabāṭabāʼī. Qom: Al-Mustafa International Center for Translation and Publication.
Ashrafi, A. R. (2008 AD/1387 SH). "The Divine nature of the Quranic Text from the Perspective of Allamah Ṭabāṭabāʼī and Its Role in Tafsir al-Mīzān." Recognize the Quran.
Ḥillī, H. (2006 AD/1385 SH). Bāb Hādi ʻAshar. Commentary by Fāḍil ibn ʻAbdullāh. Qom: Dar al-Fikr.
Hosseini Tabataba’i, M. (2019 AD/1398 SH). Waḥy Qudsī (A Critique of Abdolkarim Soroush's Discourse). N.p.: Ehsan Publishing.
https://www.islahweb.org/fa.
Kargozaran Newspaper.
Karimi, M. (2013 AD/1393 SH). "al-Mīzān and the Analysis of Revelation."
Nasiri, A. (2011 AD/1390 SH). The Quran, Divine Discourse. Tehran: Wahy va Kherad.
Shirazi, S. (1981 AD). al-Asfār al-Arbaʻah. Beirut: Dar Ihya' al-Turath al-'Arabi.
Shirazi, S. A. (2001 AD/1380 SH). al-Mabdaʼ wa al-Maʻād. (S. J. Ashtiani. Ed). Qom: Islamic Propaganda Office.
Soroush, A. (2007 AD/1386 SH (a)). Bashar and Basheer: A Response by Abdolkarim Soroush to Ayatollah Jafar Sobhani. Religion and Thought, official website of the Da'wat wa Islah group. Retrieved from
Soroush, A. (2007 AD/1386 SH ©). Muhammad Word, Iʻjāz of Muhammad.
Soroush, A. (2008 AD/1387 SH). "Abdolkarim Soroush's Theory on Quranic Revelation, Abdolkarim Soroush's response." Journal of Islamic Theology, Imam Sadiq Research and Educational Institute. No. 65.
Soroush, A. (2008 AD/1387 SH). "Parrot and Bee." Reflection of Thought Publication Journal. No. 98, pp. 171-192.
Ṭabāṭabāʼī, M. H. (2009 AD/1388 SH). Tafsīr al-Mīzān. (S. M. B. Mousavi Hamedani. Trans). Qom: Islamic Publications Office.
Ṭabrisī, F. (2010 AD/1390 SH). Tafsir Majmaʻ al-Bayān. (M. Bistuni. Ed). Qom: Bayan-e Javan.
Theological Knowledge. Vol. 5, no. 1.
Yousefi Ashkevari, H. (2007 AD/1386 SH). "Quran as the Word of God." Ayeen Journal. No. 11 and 12.
Quran and Religious Enlightenment
Volume 6, Issue 1 - Serial Number 11
September 2025
Pages 133-152

Files

History

  • Receive Date: 28 April 2025
  • Revise Date: 04 August 2025
  • Accept Date: 12 August 2025

Share

How to cite

Statistics