گونه‌شناسی تبیین غریب القرآن والحدیث در آثار شیخ صدوق

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 خیابان امام رضا- کوچه44- پلاک28

2 nm

3 Mazandaran University

چکیده

شیخ صدوق در حوزه حدیث به طور عام و در حوزه تفسیر و معناشناسی واژگان به طور خاص روش‌ها و معیارهایی خاص خود دارد. شناخت روش‌ها و معیار های ایشان در معناشناسی واژگان غریب در قرآن کریم و احادیث معصومان(ع)، باعث کشف رهیافت‌هایی جدید و ارائه‌ی تصویر دقیق‌تری از روش‌ها و معیارهای ایشان در معناشناسی واژگان غریب می‌شود. در بین آثار بجا مانده از او می‌توان به بعضی دیدگاه‌های ایشان دست یافت. این پژوهش درپی رصد و کشف گونه‌های تبیین واژگان غریب در اندیشه‌های شیخ صدوق می‌باشد. روش جمع‌آوری مطالب در این پژوهش به‌صورت کتابخانه‌ای بوده و پردازش آنها بصورت توصیفی-تحلیلی می‌باشد. پس از بررسی‌ها مشخص شد که ایشان برای معناشناسی واژگان غریب از روش‌هایی هم‌چون: بهره‌گیری از استدلالات کلامی شیعه، تعیین مصادیق برای واژه، بهره‌گیری از فرهنگ و ادب عربی، تفسیر واژه غریب از زبان صحابه، یاران ائمه(ع) و اساتید خود، بیان نکات نحوی، بهره‌گیری از احادیث معصومان(ع)، بیان تمامی وجوه معنایی واژه و ترجیح یک معنا بهره برده است. شیخ صدوق با استفاده از ملاکات خاص خود، توانسته است به گوهر معنایی و معنای تأویلی واژگان غریب دست یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Ibn Bābawayh, Muḥammad ibn Ali. (1403 AH). Maʻānil Akhbār. Edited by Ali Akbar Ghaffari. Qom: Islamic Publications Office.
....................................... (1413 AH). Man Lā Yaḥḍuruhul Faqīh. Edited by Ali Akbar Ghaffari. Qom: Islamic Publications Office.
...................................... (1376 SH). al-Amālī. Tehran: Ketabchi Publications.
...................................... (1398 SH). Al-Tawḥīd. Tehran: Society of Teachers Publications.
..................................... (1406 AH). Reward of Actions and Punishment of Actions. Qom: Dar al-Sharif al-Razi for Publishing.
................................... (1362 SH).Al-Khiṣāl. Edited by Ali Akbar Ghaffari. Qom: Society of Teachers Publications.
................................... (1362 SH). Attributes of the Shia. Tehran: A’lami Publications.
.................................. (1378 SH). ʻUyūn Akhbār al-Riḍā. Edited by Mahdi Lajvardi. Tehran: Jahani Publishing.
.................................. (1398 SH). Virtues of the Three Months. Edited by Gholamreza Erfaniyan. Qom: Davari Bookstore.
.................................. (n.d.).Virtues of the Shia. Tehran: A’lami Publications.
.................................. (1395 SH). Kamāl al-Dīn wa Tamām al-Niʻmah. Edited by Ali Akbar Ghaffari. Tehran: Islamic Publications.
................................(1414 AH).Beliefs of the Imamiyyah. Qom: Congress of Sheikh Mufid.
................................ (1415 AH). Al-Muqniʻ. Qom: Imam Mahdi (AJ) Institute.
................................ (1385 SH). ʻIlal al-Sharāyiʻ. Qom: Davari Bookstore.
Ibn Anbārī, Muḥammad ibn Qāsim. (1390 AH). Īḍāḥ al-Waqf wa al-Ibtidāʼ. Damascus: Publications of the Arabic Language Academy.
Ibn Khaldūn, ʻAbdulraḥmān. (1375 SH). Prolegomena of Ibn Khaldūn. Translated by Muhammad Parvin Ganabadi. Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Ibn Fāris, Aḥmad. (1328 AH). Al-Ṣaḥābī in the Jurisprudence of Language and Customs of the Arabs in Their Speech. Cairo: Al-Salafi Library.
Ibn Manẓūr, Muḥammad ibn Mukarram. (1414 AH). Lisān al-ʻArab. Beirut: Dar Sadir.
Abul Baqāʼ, Ayyūb ibn Mūs. (n.d.). Al-Kullīyāt. Beirut: al-Risalah Institution.
Baghdādī, ʻAbdulqādir. (1418 AH). Khazānatul Adab wa Lubbu Lubābi Lisānil ʻArab. Cairo: Al-Khanji Library.
Jurjānī, Abulḥasan. (1331 AH). Al-Wisāṭah baynal Mutinabbī wa Khuṣūmihī. Sida: Matba’ah al-Irfan.
A Group of Authors. (1433 AH). Al-Maysir fī Gharīb al-Quran al-Karīm. Medina: Quranic Theaching Center in the Malik Fahad Complex.
Dīnawarī, Ibn Qutaybah. (1423 AH). Al-Shiʻr wa al-Shuʻarāʼ. Cairo: Dar al-Hadith.
Rāghib Iṣfahāī, Muḥammad. (1412 AH). Mufradā Alfāẓ Quran. Damascus: Dar al-Qalam.
Samʻānī, ʻAbdulkarī ibn Muḥammad. (1398 AH). Al-Ansāb. N.p.: Haydar Abad Deccan.
Suyūṭī, Jalāl al-Dīn. (n.d.). Al-Itqān fī ʻUlūm al-Quran. Research by Muhammad Abulfadl Ibrahim. Qom: al-Sharif al-Radi Publication.
Shanechi, Kazem. (1397). Hadith Science. Qom: Islamic Publication Office.
Safavi, Kourosh. (1379). Introduction on Semantics. Tehran: Artistic Field Publications.
ʻAbd al-Tawwāb, Ramaḍān. (1367). Discussions in the Fiqh al-Lughah and Arabic Linguistics 30. Translated by Hamid Reza Shaykhi. Tehran: Astan Qods Razavi Publications Institute.
Qāimī, Jamāl al-Dīn. (1427 SH). Qawāʼid al-Taḥdīth min Funūn Muṣṭalaḥ al-Ḥadīth. Beirut: Dar al-Nafa’is.
Faḍlullāh, Sayyid Muḥammad Ḥusayn. (1419 AH). Min Waḥy al-Quran. Beirut: Dar al-Malak lil Tiba’ah wa al-Nashr.
Al-Ḍubayb, Aḥmad ibn Muḥammad. (1435 AH). Mustaqbal al-Lughah al-ʻArabīyyah. Riyadh: Govermental Center of Al-Malik Abdullah ibn Abdul Aziz.
Ṣadr, Sayyid Ḥusayn. (n.d.). Nihāyah al-Dirāh fī Sharḥ al-Risālah al-Musūmah bil Wajīzah lil Bahāʼī. Qom: Dar al-Hadith Culthural-Scientific Institute.
Ṭūsī, Muḥammad ibn Ḥasan. (1326). Asās al-Iqtibās. Research by Mudarres Razavi. Tehran: Tehran University Press.
Kulaynī, Muḥammad ibn Yaʻqūb. (n.d.). al-Kāfī. Edited by Ali Akbar Ghaffari. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
Lughawī, ʻAbd al-Wāḥid ibn Alī. (1430 AH). Marātib lil Naḥīyyīn. Lebanon: al-Maktabat al-Asriyyah.
Muṣṭafawī, Ḥasan. (1360). Al-Taḥqīq fī Kalamāt al-Quran al-Karī Tehran: Institution of Book Translation and Publication.
Mughnīyah, Muḥammad Jawād. (1424). Al-Kāshif. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah.
Journal
Falaverjani, Fazel et al. (1395). "Denotative Development and Its Status in Understanding the Gharīb al-Hadith; Case Study: The Word of Wuḍū." Understanding of Hadith Studies Quarterly. Vol. 3, no. 1, pp. 51-73.
Musavi, Sayyid Mohsen et al. (1401). "Shia Dirāyatul Hadith Background in the Shaykh Ṣadūq Works." Quran and Hadith Sciences Quarterly. Vol. 54, no. 2, pp. 221-224.