خودشیفتگی دینی و مؤلفه‌های آن با تکیه بر مبانی روان‌شناختی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث - دانشگاه ایلام

چکیده

خودشیفتگی یک پدیده فردی و یا گروهی است که در سایه آن فرد و گروه به طور ناسالم عاشق خود شده، خود را برتر از دیگران برآورد می‌کنند. این عارضه در حوزه دین و دینداری نیز رسوخ کرده و به عنوان یکی از آفت‌های دینداری شناخته می‌شود؛ هدف این پژوهش توصیف و تبیین خودشیفتگی دینی و مؤلفه‌های آن است و در آن سعی شده است تا به روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مبانی روان‌شناختی خودشیفتگی، به توصیف و تبیین این پدیده بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که هم در فرد دیندار و هم گروه و جریانات دینی رخ نشان داده، باعث می‌شود توبیخ‌ها و تکفیرهایی را نسبت به دیگران رقم بزنند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که علیرغم مؤلفه‌های متعدد، اساس اعتقادات فرد و جریان خودشیفته دینی بر سه مؤلفه و اصل محوری «خودحق‌پنداری، مطلق‌انگاری و انحصارگرایی» متمرکز است که دیگر مؤلفه‌ها را نیز در بر می‌گیرد. در سایه این سه مؤلفه که در روان‌شناسی خودشیفتگی با عناوینی همچون احساس حقانیت و خودبرتربینی و خودمحوری و انحصارطلبی مورد بحث قرار می‌گیرند، فرد و گروه خودشیفته معتقد است که در مقایسه با افراد یا گروه‌های دیگر، خاص و برتر است، نیکی آن است که خود می-پندارند و بدی آن است که آن‌ها منکرند، به خود و نیازهای خود توجه خودپسندانه داشته و بر این باور هستند که همه چیز برای خودشان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


American Psychiatric Association. (2014 AD/1393 SH). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. (5th ed). (Rezai, F. et al. Trans). Tehran: Arjomand.
Ashriyyah, R; Taherpour, H. (2016 AD/1395 SH). "The Semantic Domain of Arrogance and Pride and Their Correlated Terms in the Quran and Hadith." In Proceedings of the First National Conference on Word Studies in Islamic Sciences. Yasouj.
Ayazi, M. (2016 AD/1395 SH). Freedom in the Quran. Tehran: Zekr.
Burgo, J. (2010 AD/1399 SH). The Narcissist You Know: Defending Yourself Against Extreme Narcissists. (Kamyab. K. Trans). Tehran: Kargadan.
Barqī, A. (1951 AD/1371 AH). al-Maḥāsin. Qom: Dar Al-Kutub Al-Islamiyyah.
Delshad Tehrani, M. (2015 AD/1394 SH). The Trap of Satan. Tehran: Darya.
Faqihi, Z. et al. (2016 AD/1395 SH). "Narcissistic Personality Disorder from the Perspective of the Quran and Hadith." Journal of Religious Research. No. 33, pp. 120-141.
Fromm, E. (2001 AD/1380 SH). The Heart of Man: Its Genius for Good and Evil. (Khoshdel, G. Trans). Tehran: Peykan.
Gabbard, G. Crisp, H. (2012 AD/1400 SH). Narcissism and Its Discontents: Diagnostic Pathways and Therapeutic Strategies for Narcissistic Patients. Tehran: Ibn Sina.
Hick, John. (2008 AD/1387 SH). Discussions on Religious Pluralism. (Gavahi, A. Trans). Tehran: Cultural Publication Institute Tebyan.
Holy Quran. (n.d.). (Fooladvand, M. Trans).
Horney, K. (2008 AD/1387 SH). New Ways in Psychoanalysis. (Shamloo, S. Trans). Tehran: Roshd.
Ibn Bābawayh, M. (1983 AD/1362 SH). al-Khiṣāl. Qom: Jam’a Modarresin.
Ibn Ḥajar al-ʻAsqalānī, A. (1993 AD/1414 AH). al-Iṣābah fī Tamyīz al-Ṣaḥābah. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Ilmiyya.
Kuliaynī, M. (2008 AD/1429 AH). al-Kāfī. Qom: Dar al-Hadith.
Majlisī, M. (1981 AD/1404 AH). Mir’āt al-ʻUqūl fī Sharḥ Akhbār Ᾱl al-Rasūl. (Rasouli Mahallati, H. Trans). Tehran: Dar al-Kutub Al-Islamiyyah.
Makarem Shirazi, N. (1995 AD/1374 SH). Tafsir Nemooneh. Tehran: Dar al-Kutub Al-Islamiyyah.
Malekiyan, M. (2006 AD/1385 SH). Mushtaqi and Mahjuri: Conversations about Culture and Politics. Tehran: Nagah-e Mo'aser.
Mehraban Shahandashti, M. (2018 AD/1397 SH). Psychology of Power-Seeking Individuals. Tehran: Javaneh Roshd.
Mehrizi, M. (2020 AD/1400 SH). Pluralism and Dialogue: Reflections within the Faith. Tehran: Bushra Cultural Research Institute.
Morovati, S. et al. (2010 AD/1400 SH). "An Educational Approach to the Concept and Components of Committed Religiosity from the Perspective of Western Theologians in the Quran." Quarterly Journal of Educational Teachings in Quran and Hadith. Vol. 7, no. 1, pp. 1-14.
Motahhari, M. (n.d.). The Attraction and Repulsion of Ali (AS). Tehran: Sadra.
Najafi Khomeini, M. (1978 AD/1398 AH). Tafsir Asan. Tehran: Islamiyyah Publications.
Naraqī, M. (1968 AD/1388 AH). Jāmiʻ al-Saʻādāt. (Fayzi, K. Trans). Qom: Qaem Al Mohammad (AJ).
Narimani, P. (2011 AD/1390 SH). Narcissistic Disorder: Consequences and Strategies. Tehran: Avaye Noor.
Noorbala, A. (2019 AD/1399 SH). Cultural Narcissism and Ethnic Failure. Tehran: Teymourzadeh.
Rosenhan, D; Seligman, M. E. P. (2013 AD/1392 SH). Abnormal Psychology. (Mohammadi, Y. Trans). Tehran: Arasbaran.
Sadok, B. (2009 AD/1388 SH). Summary of Psychiatry: Behavioral Sciences - Clinical Psychiatry. Tehran, Ayande Sazaan: Shahr Ab.
Seyyid Raḍī, M. (1990 AD/1379 SH). Nahj al-Balāghah. (Dashti, M. Trans). Qom: Daftar Nashr al-Hadi.
Shojaei, M. (2017 AD/1397 SH). Psychology in the Quran and Hadith. Qom: Research Institute of Hawzah and University.
Ṭabāṭabāʼī, M. (1995 AD/1374 SH). al-Mīzān fī Tafsīr al-Quran. (Mousavi Hamdani, M. Trans). Qom: Office of Islamic Publications of Qom Seminary.
Tamīmī Ᾱmidī, A. (1989 AD/1410 AH). Ghurar al-Ḥikam wa Durar al-Kalim. (Rajaei, M. Ed). Qom: Dar Al-Kitab Al-Islami.
Ṭūsī, M. (1993 AD/1414 AH). al-Amālī. Qom: Dar al-Thaqafa.
Valavi, A. (1988 AD/1367 SH). History of Theology and Islamic Sects. Tehran: Be'that.
Zamakhsharī, M. (1996 AD/1417 AH). al-Fāʼiq fī Gharīb al-Ḥadīth. Beirut: Dar al-Kitab Al-Ilmiyya