نقد دیدگاه کریستف لوکزنبرگ درباره‌ی آیه‌ی «وَ قَطَّعْناهُمُ اثْنَتَیْ عَشْرَةَ أَسْباطاً...»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم.

چکیده

نحویان و مفسران درباره‌ی نقش نحوی «أَسْباطا» در آیه‌ی «وَ قَطَّعْناهُمُ اثْنَتَیْ عَشْرَةَ أَسْباطاً...» اختلاف نظر دارند و چند نقش برای آن قائل شده‌اند. بر اساس دستور زبان عربی، معدود اعداد یازده تا نوزده باید مفرد و منصوب بیاید. معدود عدد « اثْنَتَیْ عَشْرَةَ» (دوازده) در آیه‌ی فوق باید به صورت «سبطاً» بیاید، درحالی که به صورت جمع و منصوب آمده که خلاف قاعده است. به همین جهت چهار نقش دستوری برای آن در منابع نحوی و تفسیری ذکر شده است. از میان خاورشناسان قرآن پژوه، کریستف لوکزنبرگ نویسنده‌ی کتاب «قرائت سریانی- آرامی از قرآن»، معتقد است که نقش دستوری «أَسْباطا» تمییز است؛ اما نه بر اساس دستور زبان عربی، بلکه مطابق دستور زبان سریانی. ایشان اختلاف نظر نحویان و مفسران را در نقش «أَسْباطا» به دلیل عدم آشنایی آنان از زبان آرامی سریانی و تأثیر آن بر زبان عربی و قرآن می‌داند. پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای و مطالعه‌ی تطبیقی، به نقد و بررسی دیدگاه لوکزنبرگ در این باره پرداخته است. گرچه بین نحو سریانی و عربی در مواردی مشابهت وجود دارد، ولی نتایج حاکی از آن است که در مورد ادعای لوکزنبرگ صادق نیست.

کلیدواژه‌ها


The Holy Qur’an
Abu Ubaidah, M.(1381AH). Majāz Al-Qur’an; Cairo, Maktaba al-Khānji.
Costaz, L. (2002). Dictionnaire Syriaqus- Francais, Syriac-English dictionary, Beirut: Dar el-Mashriq.
Darwish, M. (1415 AH). Iʿrab Al- Qur'an wa Bayanih. Syria.
Dʿʿās, H. (1425 AH). I'rab al Qur’an al-Karim. Damascus: Dar al-Munir and Dar al-Farabi.
Farra', Y. (1980). Ma'ānī Al-Qur’an Karīm. Cairo: Dar al-Misrīya.
Ibn ‘Āshūr, M. (1420 AH). Al-Tahrīr wal-Tanwīr. Beirut: Al-Ta’rīkh Al-‘Arabī Institute.
Ibn Abi Hātam, A. (1419 AH). Tafsīr al-Qur'an al-‘Azeem. Mecca: School of Nizar Mustafa al-Baz.
Ibn ʿAqil, B. (1985). Sharh Ibn 'Aqil. Damascus: Dar al-Fikr.
Ibn Qutayba, ʿA. (1411AH). Gharīb Al-Qur'an. Dar wa Maktaba al-Hilal.
Iqlimus, Y. D. (1789). Al-Luma’a Al-Shahiyah fī Grammar of the Syriac. Mosel: Dayra Al-Aba.
Kariminia, M. (1391), Qur'anic Language, Qur'an Interpretation. Collection of Articles on Qur'anic Studies of Orientalists, Tehran: Hermes.
Khoury, B. (1962). Al-Sariyan Language Grammar. Beirut: Maktaba al-Rohbaniyeh al-Lobnaniyah al-Maroniyah.
Luxenberg, C. (2007). The syro–aramaic reading of the Koran a contribution to the decoding of the language of the Koran, Berlin: Schiler.
Margoliouth. MRS. (1903). A Compendius Syriac Dictionary, A Founded upon The Thesarus Syriacus of R. Payne Smith, Oxford at the Clarendon Press.
Muqatil (1423AH). Tafsīr Muqatil ibn Suleiman. Beirut: Dar 'Ihyā al-Turāth.
Muskati, S, & partners. (1414 AH). Al-Makhal 'ilā Al-Lughaat al-Samīya al-Maqarn. Beirut: 'Alim al-Kutub.
Naḥḥās, A. (1421 AH). 'Irab al Qur’an. Beirut: Dar al-Kutub al- al-'Ilmiyah.
Qumī, A. (1363). Tafsīr Qumī. Tehran: Dar al-Kitab.
Safi, M. (1418 AH), Al-Jawal fi Iʿrab Al-Qur'an, Beirut: Dar al-Rashid.
Samarqandī, N. (1416 AH). Tafsīr Bahr al-'Ulum. Beirut: Dar al-Fikr.
Ṣanʿāni, A. (1411 AH), Tafsīr al-Qur'an al-‘Aziz. Beirut: Dar al-Ma'rafa.
Sullamī, M. (1369). Haghayegh al-Tafsīr. Tehran: Academic Publishing Center.
Tabarī, M. (1412AH). Jami' al-Bayan 'an Ta'wil āy al-Qur'an. Beirut: Dar al-Ma'rafah.
Tha'labī, A. (1422AH). Al-Kashf wa al-Bayan 'an Tafsīr al-Qur’an. Beirut: Dar 'Ihyā al-Turāth al-Arabi.
The New Testament is based on the Jerusalem Bible.
Thumālī, Th. (1420 AH). Al-Qur’an al-Karim, Beirut: Dar al-Mufid.
Tūsī, M. (nd.). Al-Tibyan fi Tafsīr al-Qur'an. Beirut: Dar 'Ihyā al-Turāth al-Arabi.
Tustarī, M. (1423 AH), Tafsīr al-Tustari. Beirut: Dar al-Kutub al- al-'Ilmīyah.