گفتمان‌های مؤثر در شکل‌گیری نوآوری‌های تفسیری در دو سده اخیر

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه تربیت قرآن، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

3 استادیارگروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

نظریات تفسیری، معرفت بشری شامل فهم انسان از کلام الهی است. و هیچ نظریه متنی در خلا شکل نمی‌گیرد. وقایع و جریانات مبرز در جامعه اعم از سیاسی، فرهنگی، گفتمان‌هایی را در جامعه ایجاد می‌کند. در سده اخیر رویدادهای اجتماعی چون ورود مارکسیسم و لیبرالیسم و ناسیونالیسم و دیگر مکاتب و تشکیل نهادهای بین‌المللی و حقوق ‌بشری و رخ‌دادن اصلاح‌گرایی دینی، مبارزه با استعمار در کشورهای اسلامی، و غیره، گفتمان‌هایی در جامعه ایجاد کرد که موجب تغییر نگرشهای علمی و علوم انسانی و اسلامی و به تبع آن تفسیر قرآن داشت. این گفتمان‌ها در نسبت با تفسیر سنتی چهارده قرن گذشته، به شکل تفسیر بازاندیشانه یا نواندیشانه روی‌داد و از با توجه به ادعای جاودانگی قرآن، این جاوادانگی وامدار تناسب آن با زمانه است و تفسیر و خوانش قرآن عهده‌دار این به‌روزآوری است. لذا این نوشتار تلاش می‌کند، با استمداد از مباحث اجتماعی و نگرش تحلیلی به گفتمان‌های مؤثر در سده‌های اخیر پرداخته و انعکاس این گفتمان‌ها و نظرات جدید و نوآورانه مفسران و محققان به شکل مصداق‌های عینی از تأثیر این گفتمان‌‌ها بسنجیم. مهم‌ترین گفتمان‌های منتخب؛ گفتمان اصلاح‌گری دینی و بازگشت به قرآن، گفتمان‌ مکاتب جدید و ایسم‌‌ها ، گفتمان علوم تجربی بود .البته گفتمان‌های موثر دیگری قطعا وجود دارد که در این نوشتار مجال پرداختن به آن نیست. هدف از این پژوهش دستیابی به خودآگاهی در تفسیرهای گفتمان محور و تلاش برای مفهومینه‌کردن گفتمان‌هاست. و سعی در ارائه چارچوبی برای بخشی از عوامل موثر در نوآوری تفسیری است.

کلیدواژه‌ها


Asadabadi, J. (1298 AH). The Truth of the Nicherian Religion. Bombay.
Asadi et al. (2010). Pathology of Interpretative Currents. Qom: University and Seminary Research Institute.
Ayazi, M. (1999). Modern Interpretation of the Holy Qur’an. Tehran: Islamic Culture.
Bastani, S., & Dastoori, M. (2007). Examining the Influence of Gender in Discourse. Women Research, 3.
Enayat, H. (2018). A Glance at Arab Political Thought. Tehran: Amir Kabir.
Fadlullah, M. (1399 AH). Min Wahy al-Qur’an. Beirut: Dar al-Zahra (s).
Jezni, b. (2002). Islamic Marxism or Marxist Islam. Np.
Khoshmanesh, A. (2011). Awakening and the Islamic International. Qom: Boostan-e Ketab.
Movahed, M. (2011). Maulana Maududi: The Founder of Radical Political Islam. Pejwan Scientific Journal.
Mughnīyah, M. (1424 AH). Unknown Book. Beirut: Dar al-Kitab al-Islamiya.
Pakatchi, A. (2008). The History of Interpretation. Tehran: Imam Sadegh University.
Pakatchi, A. (2017). Trends of Understanding the Holy Qur’an in Contemporary Iran. Qom: Falah.
Rashid Reza, M. (1906). Ta’rīkh al-Ustādh al-Imam. Egypt: Al-Nār Printing House.
Rashid Reza, M., & ‘Abduh, M. (1366 AH). Tafsīr of the Holy Qur'an al-Manār. Egypt: Al-Manār Printing House.
Retrovard, W. (nd). Trends of Qur'an Interpretations in the Contemporary Period. Āyīne Pazhūhesh, 86.
Sadeghi Tehrani, M. (1406 AH). Al-Furqān fī Tafsīr al-Qur’an bil-Qur’an wal-Sunnah. Tehran: Islamic Culture.
Saeed, A. (2018). An Introduction to the Qur'an. (S. Shafiei, translator) Tehran: Hekmat.
Sayed Qutb (2011). Fī Zilāl al-Qur’an. Egypt: Dar al-Shorouk.
Taleghani, M. (1985). A Glimpse of the Qur'an. Tehran: Farhang.
Tantāwī Jawharī, M. (1412 AH). Al-Jawāhir fī Tafsīr Al-Qur'an Al-Karim. Egypt: Islamic Publishing House.
Tawfighi, F. (nd). The Necessity of Raising the Issue of Women and Religious Innovation. Āyīn, 15.