هم سنجی سویه‌های آگاهی (آنس، أنبأ ، علم و أدری) در قرآن مجید

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

نشانه‌های کلامی یا سویه‌هایی که عهده دار بیان مفهوم هستند؛ به‌ویژه کلماتی که مترادفند و به ظاهر بر مفهومی متشابه دلالت دارند، از موضوعات مورد توجه متن پژوهان آیات قرآنی است، در این باره بررسی واژگانی از شبکه معنایی علم، فقه، نبأ، تنبه، أنس، ذوق، بصیرت، درایت که در معنای دانش و آگاهی به کار رفته اند پژوهشی معناشناسانه می‌طلبد. در این نوشتار از رهگذر توصیف و تحلیل واژگان شبکه معنایی «علم» ، «نبأ» «أنس» و «أدری» محور بحث قرار گرفته و با پژوهشی تطبیقی و مقایسه موارد کاربست این واژه‌ها که معنای آگاهی را می‌رسانند، ظرافت کاربرد این کلمات و زمینه‌های کاربست آن‌ها بیان شده است . از جمله دستاورد این پژوهش آن است که در کلمات به ظاهر مترادف، سویه کلامی انباء مانند أنبأ، نَبِّأ، نبیّ در اخبار از امور غیبی و شایان توجه به کار رفته است و کاربست کلمات مشتق از «درایت» از قبیل» أدری، تدری، در مواردی است که به امور معنوی و حقایقی اشاره دارد که با نگاهی اجمالی یا توجهی سطحی به واقعیت آن پی برده نمی شود. از این رو توصیف یا آگاهی از حقایقی مانند «حاقّة»، «عقبة» و «لیلة القدر» با تعبیر «أدریک» بیان شده‌اند.و مخاطب را به درنگ و تدبر فرا می‌خوانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


The Holy Qur’an.
Bakhtiari, Shahla and Hadih
Taqavi(2013). "Semantics of the word
"science" in the Mu’allaqāt Sab’ and the
Holy Qur'an from the perspective of
semantic relations". Researches of Science
and Religion, Research Institute of
Humanities and Cultural Studies. Year 5.
Number 1. Spring and Summer. pp. 1-20.
Fazeli, Ali Reza, Seyyed Mustafa
Mousavi Azam and Mohammad Ali
Abbasi(2019). "Word and Existence: The
Semantics of the Prophet through Ibn Arabi's
Mystical Existentialism". Philosophical
Quarterly of Cognition. No. 83.
Ibn Manẓūr, Muhammad bin Mukarram
(1414). Lisn al-Arab. research: Mirdamadi.
Beirut: Dar al-Fikr.
Iqbali, Abbas(2022). "Reviewing the
interpretation of verses from the Holy
Qur'an based on the phenomenon of
syntactic substitution". Scientific Quarterly
of Tafsir Studies 1400. Issue No. 45.
University of Qom.
Qasimpour, Mohsen and Abbas Iqbali
and Marzieh Salehi (2010). "Study of
Synonymous Symbols and Their Analysis
in Tafsir Majma’ al-Bayān". Qur'an and
Hadith Research Journal. No. 7.
Qomi, Ali bin Ibrahim (1414). Tafsir alQami. vol. 2. p. 423. Musavi al-Jaziari
research. Qom: Dar al-Kitab.
Rāzī, Fakhriddin Muhammad (1990)
Mafātīh al-Ghayb. Beirut: Dar al-Kutub alIlmiyyah.
Ṣadūq, Muhammad ibn Ali ibn Babawayh
(nd). The Reasons of Shari’a. Najaf: AlMaktaba al-Haydariya.
Tabataba’i, Seyyed Muhammad
Hossein (1417). Al-Mizan fi Tafsir alQur'an. Qom: Islamic Publication Office.
Zamakhsharī, Mahmud(1407). AlKashshaf an Haqā’iq Qawāmiḍ al-Qur'an.
Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi.
ــــــــــــــــــــــــــــــ ,Iqna and Islam